नोमोफोबिया

काउन्सेलिङ साइकोलोजीको कक्षाका क्रममा हाम्रा एक जना गुरुले  'नोमोफोबिया' बारेमा बताउनुभएको थियो। त्यसबारे केही टिपोट तयार पारेको थिएँ। तर, अपुरो लागेकाले त्यसलाई कतै प्रकाशित गरिएन। अहिले त्यो लेखोट यसो हेर्दा ब्लगमा राख्न मन लाग्यो। यो उपयोगी पनि रछ। एकछिन मोबाइल नहुँदा आकाश खसेजस्तो लाग्ने हामी अधिकांश नोमोफोबियाबाट ग्रस्त भइरहेका त छैनौं ?

यो शब्द No-Mobile-Phone Phobia बाट बनेको हो। यो मोबाइलसँग कट्टर रूपमा जोडिएका व्यक्तिहरूमा देखिने मनोवैज्ञानिक स्थिति हो, जहाँ फोन नहुँदा उनीहरू असहज देखिन्छन्, चिन्तित हुन्छन्, छटपट गर्छन् वा डराउँछन्। 

काम केही नहोस् तैपनि मोबाइल अन गरेर स्क्रिनमा स्क्रोल गरिरहनु बानी नै बनेको छ। स्मार्टफोन हाम्रा लागि यति अभिन्न साधन बनेको छ, कुनै पनि बेला साथ रहन्छ। एकछिन पनि भएन भने छटपटी हुन्छ। 

हाम्रो दैनिकी चलाउन ठूलो मद्दत गरेको यो साधनको उपयोग सञ्चार सम्पर्कबाट विस्तार भएर मनोरन्जनदेखि सूचना आदानप्रदान, फोटो-भिडियो सुटिङ, सम्पादन, इन्टरनेट सर्फिङदेखि बैंकिङ कारोबारसम्म छ। क्यामरा, फोटो एडिटिङ टुल, सामाजिक सञ्जाल, लेखपढ, हिसाबकिताब, जोडघटाउ, घडी, टर्च, म्युजिक सिस्टम, रेडियो, टीभी, गेम, जीपीएस, म्याप, हेल्थ ट्रयाकर आदि जे खोज्यो त्यही छ। अनि बग्रेल्ती एपहरु विकास हुँदा यसको उपयोगिता हाम्रो आवश्यकता र अनुमानभन्दा कयौं गुणा फराकिलो हुँदै गएको छ।

आवश्यकताअनुसार वार्तालापका लागि मात्रै चलाउँछु, अन्यथा धेरै प्रयोग गर्दिन भन्नेका लागि पनि दिन सुखका छैनन्। हाम्रो बैंक ब्यालेन्सदेखि किनमेलसम्म मोबाइलबाटै हुन्छ। क्युआर कोड स्क्यान गरेर भुक्तानी कारोबार गर्न अघि बढेका हाम्रा लागि दैनिक जीवनमा धेरैथोक मोबाइलले ओगटिसकेको छ। कसैले कुनै नयाँ ठाउँमा बोलायो भने 'तेरो लोकेसन मलाई शेयर गर' भन्न साह्रै सजिलो छ। अनि त्यही नक्सा पछ्याएर सहिजै निश्चित गन्तव्यमा पुग्न सक्छौं।

आफूलाई आएका विचार, धारणा, कुन्ठा, खुसी, दुःख आदि सबै सामाजिक सञ्जालमा पोख्न पहिलो सजिलो माध्यम मोबाइल छ। कसैले 'मलाइ मोबाइल चाहिदैन' भनिहाले पनि जीवन यो बिना अधुरो-अपुरो छ। एकपटक हात परेर बानी परेपछि फेरि चलाउँदिन भनेर मनलाई जतिसुकै बाँधौं, यसका सुविधाले हामीलाई गर्ने आकर्षण बिछट्टको छ। यहाँसम्म त कुरा ठीकै पनि छ। 

समस्या त्यसबेला सुरु हुन्छ, जब स्मार्टफोनको प्रयोग हाम्रो 'लत' बन्छ। एकछिन पनि फोनबिना बस्न नसक्नु, एकछिन साथमा भएन भने छटपटाउनु, असजिलो हुनु। बाहिर निस्कने बेला गोजीमै छ तर छुट्यो की भन्ने लागेर आत्तिनु । 'ब्याट्री लो' हुँदा चार्जमा जोडेरै पनि चलाउन नछाड्नु, साथीभाइ, आफन्तका साथ रहँदा पनि मोबाइलमै घोरिनु। यो असमान्य व्यवहारको लक्षण हो।  

स्मार्टफोनको यो लतलाई मनोवैज्ञानिकहरुले नाम दिएका छन्- नोमोफोबिया। यो यस्तो डर(फोबिया) हो जसले तपाइँलाई लाग्छ, मोबाइल हराउँछ की, त्यो बिना कसरी बस्नु ? यस्ता बिरामीलाई 'नोमोफोब' भनिन्छ।

हिजोआज बालबालिका बाहिर खेल्नभन्दा मोबाइलमै रमाउँछन्। जन्मेर भर्खर आँखाको भावभंगिमाबाट प्रतिक्रिया दिन थालेका नानीहरुलाई हामी मोबाइल देखाउँछौं। फकाउँछौं। उनीहरु लती हुँदै गएको पत्तै चल्दैन। विस्तारै हिड्ने र बोल्ने हुँदाहुँदै बच्चाहरु मोबाइल भए अरु केही नचाहिने भइसक्छन्।

युवामा 'लत' बिछट्टको छ। मनोवैज्ञानिकहरुका अनुसार स्मार्टफोनको लत लागुपदार्थभन्दा घातक छ। किनकी यसले शरीरसँगै दिमागीरूपमा कमजोर बनाउँछ। त्यसैले यो 'लत' भएको अनुभव गर्नुभएको छ भने बाहिर निस्कने प्रयास गर्नुस्। 

नोमोफोबियाका लक्षणबारे मनोवैज्ञानिकहरु एकमत छैनन्। कतिले यसलाई लागुपदार्थको नशा गरेभन्दा जोखिमपूर्ण भनेका छन्, कतिले एउटा सामान्य डर र मनोविकार मात्र हो भनेका छन्। तैपनि केही सामान्य लक्षण छन्, जसबाट तपाइँ नोमोफोबिया ग्रसितको पहिचान गर्न सक्नुहुन्छ।

तपाइँ कति चलाउनु हुन्छ स्मार्टफोन? नहेरी कतिबेरसम्म बस्न सक्नुहुन्छ? आफूलाई आफैंले मूल्यांकन गरेर नोमोफोबिया ग्रस्त हो/होइन भन्ने पत्ता लगाउन सकिन्छ। 

लक्षण 

* लगातार ५ मिनेट पनि फोन नहेरी बस्न नसक्नु 

* ब्याट्री लो हुँदा छटपटी हुनु 

* रिङट्युन/म्यासेज अलर्ट बज्नेबित्तिकै नोटिफिकेसन हेर्न अधैर्य हुनु

* इन्टरनेट/नेटवर्क कभरेज नहुँदा चिन्तित हुनु 

* फोन हराउने वा घर, वा कतै छुट्ला की भन्ने डर 

* चिन्ता, थकान र स्वभावमा चिडचिडापन

खोसियो निद्रा

अनुहारमा २ घन्टासम्म लगातार मोबाइलको प्रकाश पर्दा २२ प्रतिशतसम्म मेलाटोनिन घट्छ। यसले निन्द्रा सजिलै नआउने समस्या हुन्छ। जति धेरैबेर मोबाइल हेरिन्छ, त्यतिनै निन्द्रा पर्न कम हुन्छ। स्मार्टफोन धेरै चलाउँदा निजी सम्बन्धमा असर परेको हुन्छ। 

घट्दो आत्मविश्वास

यस विषयमा विभिन्न सर्वेहरु गरिएको जर्नलहरु इन्टरनेटका सर्च इन्जिनले देखाउँछन्। एउटा सर्वेक्षणमा ४१ प्रतिशतले स्वीकार गरेका छन् उनीहरु अरुका अगाडि मुर्ख बन्नबाट जोगिन मोबाइलमा व्यस्त रहेको नाटक गर्छन्। यसो गर्दा उनीहरुको आत्मविश्वास घट्छ। समूहमा उभिएर अगाडि आएर बोल्ने बानी घट्छ।

एउटा सर्वेमा ४५ प्रतिशत स्मार्टफोन प्रयोगकर्ताले आफूहरुलाई कतै मोबाइल फोन हराउला की भन्ने चिन्ताले सताउने गरेको बताएका छन्।

नोमोफोबिया हुँदा केके हुन्छ ? 

सर्च इन्जिनहरुले नोमोफोबियाका विभिन्न लक्षणहरु यस्ता हुने उल्लेख गरेका छन्। मोबाइल फोन सबैले चलाउँछन् तर, कति समय र कसरी चलाउँछन् भन्नेमा पनि त्यसको लाभ/हानि मापन हुन सक्छ। 

मानसिक तनाव, स्मरण शक्ति ह्रास, एकाग्रतामा कमी, मस्तिष्कको निष्क्रियता, चिडचिडापन, थकान, दृष्टिशक्तिमा समस्या, हेराइमा असर, अनिद्रा, आलस्य, कुनै काममा मन नलाग्नु, घाँटी र ढाड दुख्नु, आँखा दुख्ने, सुन्निने, पानी आउने र टाउको दुख्नु।  

समस्या यतिमा मात्रै सीमित छैन, व्यक्तिले सामाजिक र पारिवारिक जीवनमा थुप्रै प्रकारका समस्या सामना गर्नुपर्छ। परिवारलाई पर्याप्त समय नदिनु, बिर्सनु, अगाडि बसेकाहरुसँग कुराकानी नगर्नु। परिवारमा झगडा, छिटै रिसाउनु आदि देखिने व्यवहार हुन्। 

मोबाइल हाम्रो सुविधाका लागि आविष्कार भएको हो। यसलाई हाम्रा आवश्यकताअनुसार चलाउनु पर्छ, हामीले यसको दास बन्ने होइन। नोमोफोबिया शारीरिक समस्या होइन, मानसिक बिमारी हो । त्यसैले यसबाट छुटकारा पाउन औषधि होइन, दृढ इच्छाशक्ति चाहिन्छ।   

उपाय के छ ? 

* खराब बानी छाड्न सबैभन्दा सरल तरिका आफूलाई अनुशासनमा राख्नु हो। निर्धारित समयमा मात्रै मोबाइल फोन चलाउने।

* तपाइँले आफैंलाई प्रतिबन्ध लगाउन सक्नुहुन्छ। कति कतिबेला चलाउने, कतिबेर चलाउने? बाँकी समय मोबाइल फोनभन्दा दुरी बनाएर बस्नुस्। मोबाइलमा आउने अनावश्यक नोटिफिकेसन डिएक्भेट गर्नुस्।

* सातामा एक दिन सोसल मिडियाबाट दुरी बनाउनुस् । साथीहरुलाई सल्लाह दिनुस् । 

* घरपरिवारलाई समय दिनुस् । तपाइँ मोबाइल जति कम चलाउनु हुन्छ, त्यति नै बारम्बार ब्याट्री चार्ज गरिरहनुपर्ने झमेलाबाट मुक्त हुनुहुन्छ। 

* राति कम प्रयोग गर्नुस् । बरु किताब पढ्नु उपयुक्त हुन्छ।

मोबाइल हाम्रा लागि एउटा साधन हो, जीवन होइन। त्यसैले यसको प्रयोगको बानीलाई हामीले नियन्त्रित गर्न नसकिने होइन। नोमोफोबिया आधुनिक डिजिटल युगको एक चुनौती हो। यसलाई म्यानेज गर्न टेक्नोलोजीको स्वस्थ प्रयोग र आत्मनियन्त्रण आवश्यक छ। यदि तपाईं वा तपाईंको परिवारको कसैलाई यस्तो समस्या छ भने, यसलाई गम्भीरतापूर्वक लिनुहोस् र आवश्यक कदम चाल्नुहोस्। यदि नोमोफोबियाले दैनिक जीवनमा बाधा पुर्‍याएको छ र आफूले निदानका विकल्पमा केही गर्न सकिएन भन्ने लाग्छ मनोवैज्ञानिक सल्लाह लिनुहोस्।

यात्राका सकस : न फोहोर व्यवस्थापन न त शौचालय निर्माणको चेतना

यसपटक करिब डेढ साताको यात्रापछि म पुनः कामको दैनिकीमा फर्किएको छु । पोखरामा ४ वर्षको बसाइँपछि ६ वर्षयता म काठमाडौं खाल्डोमा छु । यो साता रात्रिबसमा काठमाडौंबाट मुग्लिन-नारायणगढ हुँदै विराटनगर। त्यहाँ एक बासपछि इटहरीबाट टाटा सुमोमा धरान, धनकुटा, लेगुवा, सभाखोला हुँदै संखुवासभाको चैनपुर। त्यहाँ एक बासपछि बसमा वसन्तपुर, धनकुटा, धरान, इटहरीहुँदै विराटनगर। फर्किएपछि स्कुटरमा बिर्तामोड पुगियो। 

काठमाडौं फर्कँदा बिपी राजमार्गमा गत असोजको बाढीले गरेको ध्वंस हेर्न मन थियो। मोरङको गछियाबाट माइक्रोबसमा त्यो बाटो आइयो। पूर्वका  राजमार्ग विस्तारित छन्। धेरै ठाउँ काम भइरहेको छ। ग्रामीण बजारहरु पनि विस्तारको हतारमा छन्। राजनीतिक व्यवस्थालाई गाली गर्नेहरुले भनेको सुनिन्छ - 'नेताले केही गरेनन्, यो व्यवस्थाले केही गरेन।'

तर, सडक फराकिला भएका छन्। बजार बढेको छ। गाउँका घरहरुमा बजार क्षेत्रभन्दा कम सुविधा छैन। सडक गाउँ गाउँमा विस्तार भएको छ। बिजुली, इन्टरनेट पुगेको छ। मठमन्दिर, थान, प्रार्थनाघरको संख्या बढेको छ। सार्वजनिक यातायात नचल्ने ठाउँमा पनि साना गाडीहरु पुगेका छन्। टेम्पो र बिजुलीरिक्शा चलेका छन्। जहाँ जहाँ सडक कालोपत्रे भएको छ, त्यहाँ जग्गा प्लटिङ उत्तिकै छ। हात-हातमा स्मार्टफोन देखिन्छ। बजारभन्दा गाउँका बसोबासी अनुहार हेरेर कुरा गर्न 'भिडियो कल'मा अभ्यस्त देखियो। 

करिब एक सातामा स्कुटरमा मात्रै १५/१६ सय किमिको यात्रा गरियो। चिसो पेय पदार्थ होस् वा पानी, पिउनलाई प्लाष्टिकका बोतल साह्रै सजिलो। तर, त्यसको व्यवस्थापनमा हामीले कहिल्यै ध्यान दिएनौं। लामो दुरीको यात्रामा गाडीका झ्यालबाट जथाभावी फालिन्छन्। प्याकेटका खानेकुरा खाएपछिको पनि अवस्था त्यस्तै छ। पानीका बोतल त जहाँसुकै फालिएकै छन्, चाउचाउ र तीजस्ता प्याकेटका खानेकुरा खाएर फालेका खोल जहाँसुकै देख्न गाह्रो छैन। यसको व्यवस्थापनमा हामीलाई कसले सम्झाउँछ?

अनि बाटोमा शौचालय जानुपर्दाको सकस कहिल्यै फेरिएन। राज्यको शासकीय स्वरूप फेरिएर हामी संघीयतामा छौं। संघ, प्रदेश र स्थानीय तह गरेर तीन प्रकारका सरकार छन्। तर, राजमार्ग, व्यस्त बजार, चौरस्ता आदिमा सार्वजनिक शौचालय चाहिन्छ, बनाउनुपर्छ भन्ने योजनामा चासो भएको एकदमै नगन्य छ। 

कतै छन् भने तिनमा पानी र सरसफाइको व्यवस्थापन गतिलो छैन। तैपनि भएका ठाउँमा दिसा-पिसाब गर्नेसँग पैसा उठाउन चाहिँ कुनै हालतमा छाडिदैन। जहाँ निःशुल्क छ त्यहाँ त सरसफाइमा पटक्कै ध्यान पुगेको पाइँदैन।

मान्छेलाई बस्न घर चाहिन्छ, त्यसमा भान्सा र शौचालय नभइ हुँदैन। यी दुवै सफा रहे हामी स्वस्थ हुन्छौं। भान्सा र शौचालय मान्छेलाई घरमा मात्रै आवश्यक होइन, जहाँकहीँ चाहिन्छ। स्थानीय सरकारले सार्वजनिक शौचालय स्थापना, व्यवस्थापनमा ध्यान दिनु जनताको हितमा हुन्छ। हेर्दा सुन्दा ठूलो कुरा लाग्दैन तर, खाजा-खानाका होटल-पसलको सरसफाइ व्यवस्थापनमा अनुगमन गर्ने, सफा राख्न सचेत र प्रोत्साहित गर्ने पनि गरिनुपर्छ।

गाडीबाट बाहिर फोहोर फाल्न रोक लगाइनु पर्छ। सबै गाडीले भित्रै बोरा वा कार्टुनमा यात्रुका फोहोर जम्मा पारेर रोकिने ठाउँमा मात्रै मिल्काउने गरेमा व्यवस्थापन सहज हुन्छ। यात्रुलाई बाटोमा शौच गराए त्यस्ता गाडीलाई जरिवानाको कार्बाही गरिनुपर्छ। 

सार्वजनिक शौचालयको व्यवस्थापनमा समय लाग्छ भने पनि होटल र खानेकुराका पसललाई गुणस्तर र सरसफाइमा सतर्क गराउन छाडिनु हुँदैन। कसैले नहेर्ने भएकैले न गुणस्तर, सरसफाइ न त मूल्यमा एकरुपताको अवस्था छ। 

सवारीचालकहरुलाई खास नियममा बाँधिनु पर्छ। लामो दुरीका यात्रु लिएर हिँडेका गाडीलाई सफा खानेकुरा र शौचालयको व्यवस्थापन राम्रो रहेका ठाउँमा मात्रै रोक्नु लगाइनु पर्छ।  अझै पनि बाटोमा जथाभावी रोक्ने र दिसापिसाब गराउने प्रवृत्ति हटेको छैन।

सडक, पुलपुलेसा, भवन निर्माण ठूलो लागतका योजना हुन्। तर, सरसफाइ व्यवस्थापन त त्यस्तो खर्चिलो पक्कै होइन। बिपी राजमार्गको यात्रामा गाडीहरुमा स्टीकर टाँसेको भेटियो-'जथाभावी फोहोर नगर्नुहोला । गरेमा कार्बाही हुन्छ' भन्ने सूचना भएको। तर, त्यो चेतावनी कार्यान्वयन गराउन कोही कतै बसेको देखिदैन। न फोहोर फाल्ने ठाउँ व्यवस्थित छन् न त शौचालय। चेतावनीका सूचना छापेर निकाल्दैमा दायित्व पुरा हुँदैन भने कसले सम्झाउने?

इटहरीको मुख्यचोक छेवैमा सार्वजनिक शौचालय रहेछ, निःशुल्क। तर, न पानी छ न त सरसफाइ। दैनिक थुप्रै यात्रु ओहरदोहर गर्ने ठाउँमा ध्यान दिन नगरपालिकाले गम्भीर हुनुपर्छ। धरान, धनकुटा, बिर्तामोड, विराटनगरको अवस्था पनि फरक देखिएन। जबकी स्थानीय तहमा वातावरणीय सरसफाई विभाग सबैका छन्। तिनमा कर्मचारी पनि छन्। आफ्नो जिम्मेवारीका काम इमानदारीपूर्वक गर्न उनीहरुलाई केले रोक्छ?

प्लाष्टिक पुनर्प्रयोग हुन्छ। मान्छेका मलमूत्रको पनि व्यवस्थापन यथोचित हुँदा तिनबाट लाभ लिने योजना सुन्न नपाइने होइन। सहरी क्षेत्रका ढलको बिजोग हेर्न पाउनु नौलो रहेन। झन् प्लाष्टिक व्यवस्थापनमा ध्यान नपुग्दा त्यसले पछि ठूलो खर्च गराउने निश्चित नै छ। इटहरीबाट पूर्व लाग्दा र चतराबाट पश्चिम लाग्दा अहिले सवारीका विश्रामस्थलहरु केही ठाउँ जंगलमा रहेछन्, जहाँ नयाँ नयाँ बजार बस्न खोजेको देखिन्छ। ठेला र घुम्तीमा पसल छन्। तिनको फोहोर जथाभावी फाल्ने बानी, शौच गर्न बनाइएका ठाउँ दिक्कलाग्दो नै देख्न मिल्छ। उनीहरुलाई ढिला नगरी सम्झाउनु जरुरी देखिन्छ। 

ट्याक्सी

अस्पतालबाट डेराको यात्रा आज जसोतसो प्रबन्ध भयो ।  हामीहरु केही कुराको प्रतीक्षा गर्छौ ।  प्राप्तिसँगै पट्यारलाग्दो त्यो प्रतीक्षाको समयलाई बिर्सन्छौं । आज त्यसैगरी नबिर्सन ब्लगमा लेखिराखेको । कोठामा आइसकेपछि लागेको के हो भने यस्तो त अरुलाई पनि पर्छ। ट्याक्सी कसरी व्यवस्थापन हुँदो होला ?

गत साता श्रीमती र छोरालाई कोभिड-१९ को संक्रमण भयो । छोरालाई खासै शारीरिक समस्या देखिएन,
श्रीमतीलाई भने यो रोगले निकै दु:ख दियो । भएको के थियो भने उनी एउटा विवाह समारोहबाट स्कुटर कोठा फर्किँदा वर्षामा भिजेकी थिइन । ज्वरो आयो, रुघा लाग्यो । हामीले ठान्यौं -भिजेका कारणले हुनुपर्छ। ३/४ दिनसम्म पनि सञ्चो नभएपछि हामीले कोभिड पनि हुनसक्ने शंका गर्दै घरमा सतर्कता अपनायौं। निको नहुनु, ज्वरो र रुघाखोकी लम्बिनु, जिउ दुख्नु, खान मन नलाग्नु आदि लक्षण हाम्रा परम्परागत मौसमी रुघामर्कीका हुन् भन्ने सुनिआएको हो । तैपनि  एकपटक कोभिड टेस्ट गरि हेरौं भन्ने सल्लाह गरियो । 

अघिल्लो आइतबार टेकुको शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालमा पीसीआर गराउन पुग्यौं । एक्सरे पनि गरायौं । पीसीआरको रिपोर्ट बेलुकी ८ बजे एसएमएसमा आयो - कोरोना पोजिटिभ । त्यही रात छोरालाई पनि ज्वरो आयो । मैले भोलिपल्ट उसलाई अस्पताल पुर्‍याएँ । उसको पनि रिपोर्ट पोजिटिभ।

छोरालाई जँचाउन जाँदा मैले श्रीमतीजीको एक्सरे रिपोर्ट लिएँ, ओपीडीमा देखाएँ । डाक्टरले उनलाई निमोनियाका सामान्य लक्षण सुरु भएको संकेत गरे । भने 'फोक्सोमा सेता दाग देखिन थालेका छन्। लेखेको औषधि खुवाउनुस् । झोल पदार्थमा बल गर्नुस् । आत्तिनु पर्दैन।'

मंगलबार श्रीमतीजीको अक्सिजन लेवल घट्यो । अक्सिमिटरले सामान्य अवस्थामा हाम्रो शरीरमा अक्सिजनको मात्रा ९४ देखि ९७ सम्म देखाउने रहेछ । उनको ९३ देखायो । खोकी बढ्यो । दमको समस्या भए जसरी सास फेर्न थालेपछि मैले उनलाई पीसीआर गरेकै अस्पतालको आकस्मिक कक्ष पुर्‍याएँ । तर त्यहाँ त्यतिबेला ड्युटीमा रहेका स्वास्थ्यकर्मीले 'अवस्था गम्भीर होइन, घर जानुस्' भने । ५/६ मिनेट पैदल हिड्न लगाएर अक्सिजनको मात्रा जाँच्दा मेसिनले ९५ देखाएपछि उनीहरुले खोकी कम गर्ने औषधि लेखिदिएर पठाएका थिए । भनेका थिए - 'अक्सिजनको मात्रा ९० भन्दा तल गयो भने आउनुस् । हामी गम्भीर बिरामी हेर्छौ। उहाँको अवस्था गम्भीर छैन ।' डाक्टरका कुरा प्रतिवाद गर्न भएन । तर श्रीमतीजीलाई गाह्रो भइरहेको थियो। तैपनि हामीलाई लाग्यो - डाक्टरले भनेको मान्नु ठीक । औषधि लैजाउँ, कसो बिसेक नहोला ।

बिसेक भएन । अक्सिजन लेवल ८५ मा झरेपछि बिहीबार सवेरै हामी फेरि त्यहीँ पुग्यौं । यसपटक स्वास्थ्यकर्मीले सतर्कतासाथ उपचार सुरु गरे । अक्सिजन सपोर्टमा राखियो । छातीको एक्सरे, रगत र पिसाब जाँच गर्न लगाए । निमोनिया निकै बढिसकेको थियो । अस्पतालमै भर्ना गरेर उपचार सुरु भयो ।

कोभिड जनरल वार्डमा  चार रात, पाँच दिन बिते । कसरी कसरी र त्यसबेला केके देखिए भन्ने पछि अर्को गफ गरौंला । मलाइ यतिबेला ट्याक्सीका कुरा लेख्नु छ ।

***

हिजो नै डाक्टरले 'घर लैजानुस्, अब आत्तिनु पर्दैन' भनेका थिए ।  जब जब अक्सिजनको पाइप झिक्यो, खोकी बढ्न थालिहाल्ने अवस्था कम भएको थियो । तर फेरि जोखिम कसरी लिने ? हामीले एक रात बिना अक्सिजन सपोर्ट अस्पतालमै बस्ने, अवस्था बिग्रिएन भने मात्रै  डिस्चार्ज लिने निर्णय गर्‍यौं ।

आज डिस्चार्ज लिइयो । दिनको करिब १ बजे डिस्चार्ज पेपर तयार भएपछि म ट्याक्सी खोज्न थालेँ । सुरुमा आफ्नो डेरा छेवैका एकजना गुरुजीलाई फोन गरेँ, जसले अघिल्लोपटक अस्पताल ल्याइदिएका थिए । उनले यतिबेला काँडाघारीतिर रहेकाले नभ्याउने अवस्था रहेको सुनाए । अस्पताल आएका धेरैजसो ट्याक्सीहरुलाई सोधेँ,  उनीहरु जसलाई लिएर आएका थिए, उनीहरुलाई नै लिएर फर्किने भेटिए । खाली भेटिएका २/३ वटाले बिरामी नबोक्ने जवाफ दिए । 

*** 

कोरोनासँग डराउनु पर्छ, सही हो । सतर्कता अपनाउनै पर्छ भन्नेमा दुबिधा पटक्कै राख्न हुँदैन । तर मैले घर लैजान लागेको व्यक्तिलाई संक्रमणको लक्षण देखिएको १४ दिन पुगिसकेको थियो । अस्पतालले 'घर लानू' भनिसकेपछि बिरामीको अवस्था अब रोग सार्ने थिएन ।  तर ट्याक्सी मानेनन् ।

निको भएकालाई एम्बुलेन्समा लैजाने कुरा पनि भएन । 'पठाओ' को सम्झना भयो । मोबाइल एपमा त्यसबाट ट्याक्सी खोजेँ । तुरुन्तै पाइयो । अर्डर कन्फर्म गर्नुअघि पठाओले कोभिड संक्रमित हो/होन पनि सोध्दो रहेछ । हामी संक्रमणमुक्त थियौं । त्यही अप्सन छनोट गरियो ।  हामीलाई लैजाने चालक र गाडी नम्बर देखायो । ट्याक्सी आउनेमा ढुक्क भयो । भाडा ३६९ रुपैयाँ पनि देखाएपछि अघिल्लोपटक आउँदाको भाडासँग तुलना गरेँ । महंगो होइन ।

बिरामी र पोको पारेका झोलाहरु  बाहिर निकालियो । वार्डबाट बाहिर आएर आकस्मिक कक्ष छेउ झोला बिसाएर ट्याक्सीको प्रतीक्षा थालियो । अचानक मोबाइलमा पठाओको एपले म्यासेज देखायो - 'राइडर ह्याज क्यान्सिल ।' (चालक जान मानेनन्)

*** 

अब फेरि अघिकै अप्सन ट्राइ गर्नुको विकल्प रहेन । म अस्पतालको गल्ली छाडेर त्रिपुरेश्वर-कालीमाटी मूल सडकमा आएँ । अस्पतालले डिस्चार्ज गरेको बिरामी बोक्छु भन्ने ट्याक्सी खोज्न निकैबेर लाग्यो । बल्ल बल्ल एउटा ट्याक्सी सहमत भयो । तर चालकले कोरोना सर्ने अवस्था हो/होइन भन्नेमा निकै केरकार गरे । 

जे होस् उनले गुँडमा पुर्‍याइदिए । फर्केपछि सोच्दैछु- कोरोनाले सबैतिर गाँजेको छ । जुनसुकै अस्पतालमा बिरामी बग्रेल्ती छन् । ट्याक्सी नपाइने समस्या अरुतिर पनि होला की नहोला ?