धेरै भएछ ब्लग अप्डेट नगरेको । आज हेर्दा पो यस्तो भएछ जस्तो भयो । यतिखेर म भोली बिहानै फेरि सप्तकोशीको जलयात्रामा जाने तयारीमा छु । खानेकुरा, क्यामेरा, लेन्स, ट्राइपोर्ट र पानी पस्ने डुंगा भए उप्छिदै फाल्न बटुकोजस्तो भाँडोसहित हाम्रो यात्रा हुनेछ । केही घण्टाअघि सुनसरीको प्रकाशपुरमा रबिन दाइसँग फोनमा कुरा पनि भयो । हामी १०/१५ जना काठको लामो डुंगामा हुनेछौ । अहिले म क्यामेराको व्याट्री र मेमोरी कार्डमा स्पेसको अवस्था हेरिरहेको थिएँ । अचानक ब्लगमा केही लेखौं भन्ने भयो ।
०००
यस वर्षका लागि एसएलसी परीक्षा सुरू भएको आज दोस्रो दिन हो । हिजो परीक्षाअगावै प्रश्नपत्र आउट भएपछि प्रहरीले विराटनगर १७ स्थित स्टार बोर्डिङ केन्द्रबाट त्यहाँका सञ्चालक/अध्यक्ष तथा केन्द्राध्यक्ष डा. उद्धव पोखरेल, सहायकद्धय उनका भाइ प्रिन्सिपल तथा प्राध्यापक डिल्ली पोखरेल र रवि रोका सरलाई पक्राउ गरेको थियो । विराटनगरमा विभिन्न प्रतिष्ठान स्टार नाम दिएर एक दसकदेखि सञ्चालन गर्दै आएका डा. उद्धव र डिल्ली सर चिनिएका नाम हुन् । उनीहरू सफल मानिएका व्यक्ति भएकाले धेरैको चासोको समाचार बने । स्टार केन्द्रबाट आउट भएको प्रश्नपत्र भुम्रि्रशासन रोडस्थित एक्सेल एकेडेमी भन्ने ट्युशन सेन्टरबाट प्रहरीले बरामद गरको थियो । त्यहा पनि घेरा हालेर चीट फोटोकपी गर्दै रहेको अवस्थामा १६ जना समातिए । स्टार स्कुलमा यसपटक प्राइभेटमा एलएलसी दिनेको सेन्टर परेको रहेछ । अनि ती प्राइभेट दिनेलाई सघाउने ट्युशन सेन्टरहरूले प्रश्नपत्र आउट गराएर चीट पुर्याउने गरिरहेको भन्ने प्रहरीको शंका हो । हामीले एक्सेलमा प्रहरीको छापामारी हेर्न पाएपनि डा. उद्धवलाई पक्राउ गरेको भेटन सकिएन । स्कुलमा पुग्दा प्रहरीले उनलाई लगिसकेको रहेछ । जे भेटियो, तिनको फोटो खिचियो । विहीवारको दिन यसैले धपेडीको रह्यो ।
०००
आज मिल्स स्कुलमा दिवंगत पिताको किरिया बसेका एक जना भाइले परीक्षा दिदै गरेको तस्विर खिचियो । तलव, सुविधा बृद्धिको माग राखेर आन्दोलित मजदुरका संगठन र उद्योगीबीच राजधानीमा सहमति भयो । मजदुरले १५ सय थप पाउने भए भन्ने समाचार आज उद्योग वाणिज्य महासंघ अध्यक्ष कुशकुमार जोशी र जीफन्ट अध्यक्ष विष्णु रिमालले हात मिलाएको तस्बिरसहित छापिएको छ । तर, विहानैदेखि सुनसरी-मोरङ करिडोरका कारखाना बन्द गराइएका छन् ।
दुहबी पुगेर मधेसी टे्रड युनियनका एक जना नेतालाई भेटियो । आन्दोलन गर्दा ५ पार्टीका टे्रड युनियन मिलेर गरे, वार्ता गर्दा मधेसीलाई बोलाइएन रे । अनि गरिएको सहमति पनि अपुरो र सन्तोषजनक नभएको उनले तर्क राखे । जे होस विहानभर उनीहरूले उद्योग कारखाना डुली डुली बन्द गराएछन् । मधेसी मजदुरका नेता विपिन कर्णले भने 'माग पुरा नभएसम्म हामी मान्दैनौ । बन्द अनिश्चित हुन्छ ।'
०००
विराटनगरको दैनिकी जहिल्यै छोटकरी समाचारका पछि लाग्दा लाग्दै श्रम पर्ने खालको रहन्छ । अनि केही सातासम्म म बाहिर जान नपाए छटपटिन्छु । साताका एक दिन कसैगरि यो उपमहानगर बाहिर गाउँ टेक्नैपर्छ । सबै बहाना समाचारका लागि हुन्छ कि नया खालका तस्बिर खिच्नेगरि । शायद सञ्चारकर्मीको दैनिकी यस्तै हो ।
भोली फेरि यात्राको अवसर जुटेको छ । दुइ दिनका लागि । कोशीमा जलविहार मेरा लागि नौलो होइन । बितेका एक दसकमा म कतै धेरै गएको छु भने त्यो कोशीटप्पु हो । जो दसकौंदेखि फेरिएको छैन । र, अहिलेसम्मका अवस्थाले कुनै खास परिवर्तनको संकेत पनि देख्तिन । तैपनि यो बहाना मेरा लागि विराटनगरभन्दा बाहिर पुगेर केहीबेर टहलिने कारण हो । म सहरबाट केहीबेर टाढा हुन चाहन्छु । नदिको पानी छोएर डुंगामा बस्न चाहन्छु । तातो घाम, चिसो हावा अनि हाइ सटर स्पीड मोडमा क्यामेरा बोकेर उडिरहेका चरालाई मेमोरी कार्डमा छाप लिन चाहन्छु । केहीबेर दैनिकीका तनाव, देशको राजनीति, अनि धपेडी समय विर्सन चाहन्छु ।
मैले यसरी हराउन मिल्दैन । मेरो मन यसमा धेरैबेर हराउने भने होइन । लाग्छ, सन्यासीलाई पनि खानैपर्छ । परिश्रम नगरी मुखसम्म हात पनि पुग्दैन । हराउनु जीवन होइन । केहीबेर हराएर यो जीवनको दैनिकीमा संघर्षलाई निरन्तरता दिनु नै सार्थकता हो । फेरि पनि कहिलेकाही लाग्छ 'सोचो साथ क्या जायेगा ।'
०००
२०३२ सालमा आरक्ष घोषित सुनसरी,सप्तरी र उदयपुरमा फैलिएको कोशी टप्पु वन्यजन्तु आरक्ष सप्तकोशी नदिकै भंगालो बीच र छेउछाउ छ । यहाँ भैसीका जंगली पूर्खा र चरा देख्न सकिन्छ । सकिन्थ्यो । चरिचरनमा अतिक्रमण, माछा मार्नेको आवतजावतले दुवै कुरा दुर्भ हुदै आएको अवस्था छ । अर्ना हेर्न गए भैसीको हुलभित्र कुन होला भनेर खुटयाउन गाह्रो भएको छ । वर्षैभरि माछा निर्वाध मारिँदा चराले सजिलै खान पाउँदैनन् । बेलाबखतका घटनाले कोशीको धार सरिरहन्छ । फिरन्ते प्रजातिका चरा देखिन घटेका छन् । चोरी सिकार पनि उतिकै छ ।
संरक्षणका चिन्ता व्यक्त गर्नेमध्ये निकै थोरैमात्र व्यवहारमा गम्भिर भेटिन्छन् । मान्छे बाँचे पुग्छ, अरू जीवका लागि कनि कसले चासो राख्ने भन्ने प्रवृति बढेको अवस्था हो ।
०००
मेरो यात्रा यस क्षेत्रका लागि नौलो होइन । तैपनि कुनै समय कुनै चरा वा नौला जीवका तस्बिर भेटिएलान वा वर्तमान अवस्थाको जानकारी हुन्छ भन्ने रूचीले घुमाइरहन्छ । वर्षेनी घुम्दा फरक अनुभव हुन्छ । अवस्थाले चिन्तित बनाउँछ । अनि कुनैबेला देखिने चराका नौला प्रजाति, बथान र प्राकृतिक विविधताले मन रमाउछ पनि । चिन्ता, रोमाञ्च अनि केही गर्नुपर्छ भन्ने सन्देश मैले अखबारमा पस्कने प्रयास गरिआएको हो । जारी पनि छ ।पुनः यात्रा निरन्तरताको योजनामा म फिरेको छु । गत पुसमा गोरखा, तनहु, लमजुङ, माघमा काठमाडौं, कास्कीका पोखरा, हेमजा, लुम्ले र चितवनको शक्तिखोर घुमेको मेरा यात्रा माघपछि थामिएका थिए । पुसको यात्राको बहाना माओवादीको पालुङटार बैठकको फोटोग्राफीको जिम्मेवारीले दिलाएको थियो । काठमाडौंबाट कास्की र चितवनको यात्रामा म एक्लै थिए । फिरेर आएपछि कोसेलीलाई चमेरो विचरो लेख्न सकियो । यात्रा त्यसैका लागि थियो । भलै यी अवधिमा सुनसरी, मोरङ, झापा र इलामका केही गाउ घुमियो । तर, यी घुमाइ छोटकरी समाचारमा सीमित भए । छोटो समयको यात्रा अनि यस्तो समूह जसले जहिल्यै हतार लगाउछ । भनेजसरी लेख्ने र खिच्ने सामाग्री बटुल्न सकिदैन । अब म फेरि यात्रा थाल्ने संघारमा छु । तीनजुरे मिल्के गुफापोखरी, इलामको सन्दकपुर, चितवन र कास्कीका लागि । एउटा विषयका लागि यात्राले मुलुक बाहिर पनि लैजान सक्छ । तर, यी मेरा योजनामै सीमित छन् । यसपटककको यात्रामा त्यस्तो केही नयाँ होस, जो पाठक र स्वयं मेरा लागि जायज चिन्तामा काम गर्ने उर्जा देओस ।
०६७ चैत ११ शुक्रवार/विराटनगर
