-चित्र पौडेल
त्यति बेला म झापाको बिर्तामोडमा नौ कक्षामा पढ्थेँ। काठमाडौँ जाने मौका मिल्यो। लम्कीका यामलाल रसाइलीसँग भेट भयो। उनले भने, "म मेची-महाकाली साइकल यात्राको योजनामा छु।"
एउटा गोडा नभएको मान्छे अनि यति लामो साइकल यात्राको रहर। मलाई अनौठो लाग्यो। तर, उनको इच्छाशक्तिको कदर गर्न मन लाग्यो। सोचेँ, मेरा गोडा त उनीका भन्दा केही भरपर्दा छन्। किन म त्यस्तो केही नौलो काम गर्ने रहर गर्दिनँ ? अनि रहर जाग्यो, साइकल यात्राको। तर, मसँग न साइकल थियो, न त चलाउनै आउँथ्यो।
***
चार वर्षको छँदा मलाई पोलियो भएछ। निको भएन। दायाँ गोडा सुकेका छन्। केही छोटो छ। कामै नगर्ने त होइन तर सामान्य छैन। झापा फर्केपछि एक महिनामा साइकल सिकियो। मेरो मेची-महाकाली साइकल यात्राको रहरलाई धेरैले निको मानेनन्। माओवादी सशस्त्र द्वन्द्वको समय जो थियो। नेपाल अपांग संघ झापाका अध्यक्ष धनञ्जय श्रेष्ठले साथ दिए। उनले १४ हजार हालेर साइकल किनिदिए। तीन हजार बाटोखर्च पनि दिए। बाटामा पर्ने अपांगसम्बद्ध संस्थालाई सहयोगका लागि खबर गरिदिने जिम्मेवारी पनि लिए। भद्रपुरबाट मंसिर २०५९ मा यात्रा थालियो। पहिलो रात दमक, दोस्रो रात इटहरी, तेस्रो रात कोसी ब्यारेजपार सप्तरीको क्षेत्र हुँदै अघि बढियो।
***
साइकल लगातार चलाइरहन सजिलो रहेनछ। जीउ दुख्ने, नितम्ब पोल्ने र धेरै थकान हुने रहेछ। त्यसैले छोटो-छोटो दूरी पार गर्दै बाटाका प्रहरी चौकीमा बासको प्रबन्धका लागि अनुरोध गर्दै गइयो। प्रहरीले चौकीमा बसाउँदैनथे। आफैँमाथि आक्रमणको भय पालेर ड्युटीमा रहेका प्रहरी नजिकको गाउँ, होटल वा धर्मशालामा प्रबन्ध गरििदन्थे। लहानको एउटा होटलमा बसेको रात त्यहाँको प्रहरी चौकीमा आक्रमण थियो। गोलीका आवाजले निद्रा खुल्यो। होटलको छतबाट दृश्य हेरियो।
यात्रामा दुई थोक अनिवार्य रहेछन्, नम्रता र संयम। नम्र भएर बोले त्यस अनुसारको व्यवहार पाइने। हतार नगरी अघि बढे यात्रा सहज हुने। साइकल चलाउन मात्र जानेर नहुने, शिक्षा त्यही यात्राले दियो। सामान्य मर्मत र पन्चर टाल्नेसम्मका सीप यात्रीका लागि जरुरी रहेछ। धेरै ठाउँमा साइकल बनाइदिने भेटिँदा रहेनछन्।
***
नेपालगन्जबाट चिसापानीको कर्णाली पुल पुग्दा झमक्क साँझ परेको थियो। मैले कतै बास पाइनँ। नयाँ मान्छेलाई बास दिने अवस्था थिएन। एकातिर सेना वा प्रहरीको सुराकी हुन सक्ने भनेर माओवादीले दुःख दिने,अर्कातिर माओवादीको मान्छे ठानेर भोलिपल्ट सुरक्षाकर्मीको केरकारमा परनिे भय । चिसो मौसममा चिसापानीको रात कष्टकर बन्यो। पुलका गार्डसँगै आगो तापेर जागा नै रात बित्यो। पूर्वबाट मकवानपुर, चितवन हुँदै काठमाडौँ पुगेँ। त्यहाँबाट फर्किएर फेर नारायणघाट हुँदै पश्चिम लागेँ । १ हजार ५० किलोमिटरको यात्रा २१ पुस २०५९ मा महाकालीको गड्डाचौकी नाकामा पुगेर फत्ते भयो । मलाई विश्व साइकल यात्राको रहर लाग्यो। रहर गर्न पैसा पर्दैन। तर, रहर गरेर मात्र नपुग्ने। नागरकिता बनेको थिएन। घर आएपछि नागरकिता र राहदानी बनाएँ।
***
चरा उड्छन्। तर, उडिरहँदैनन्। गुँडमा र्फकन्छन्। वंशवृद्धिका लागि प्रकृतिले निर्धारण गरिदिएको नियम पछयाउँछ। मान्छे उडेर, भागेर हिँड्न सक्दैन। आमाको निधनपछि बुबाले दोस्रो विवाह गरे। दाजुहरू छुटि्टए गाउँकै केटीसँग मागी बिहे गरियो, परिश्रम गरेर खाने हो भने जग्गा थियो। तर, यात्री मन घरमै थन्किन मानेन।
चार महिनापछि फेरि यात्रामा निस्किएँ। यात्रीको मन पिँजडामा बस्न नसक्ने रहेछ। मलेसिया पुगेका बेला घरमा छोरो जन्मेको खबर पाएँ। छोराको न्वारानको दुई हप्तापछि यात्रामै हिँडेँ। आसियान मुलुक यात्रामा मैले आठ मुलुक छिचोलेँ। जहाँ पुग्यो, नेपाली भेटिन्छन्। देशको खबर सोध्छन्। यात्राका कष्टबारे जिज्ञासा राख्छन्।
***
ब्रुनाई र सिंगापुरमा नेपाली भेट्दा देशबाहिर छु भन्ने भान हुँदैन मलेसिया, इन्डोनेसिया, लेबनान, टर्की, कुवेत, साइप्रस जता पुगे पनि नेपाली भेटिने। त्यसैले त हङ्कङ्, दक्षिण कोरयिा, जापान, यमन, इजिप्ट, ओमन, दुबई र बेल्जियमको यात्रा रमाइलो भयो। पपुआन्युगिनी र फिजीलगायत केही मुलुकमा भने नेपाली भेटिएनन्। साइकल यात्रा सरकारी सहयोग वा कसैको लोगो लिएर गरेको होइन। बुद्ध धर्ममा आस्था राख्ने मसँग देशको झन्डा छ। विदेश बसेका नेपालीहरू मनकारी भेटेको छु। सन् ०१६ भित्रमा संसार घुमिसक्ने लक्ष्य छ।
६ महिना भयो, मोरङ बयरवन-२ स्थित घरमा छु। अब क्यानाडाको साइकल यात्राको तयारीमा छु। श्रीमतीसँग भेट नभएको चार वर्ष भयो। म आएको बेला उनी हुन्नन्। उनी आउँदा म यात्रामा हुन्छु। छोरालाई माइतीमा राखेर वैदेशिक रोजगारका लागि गइछन्।
(अपांग विश्व साइकलयात्री पौडेलसँग भीम घिमिरेको कुराकानीमा आधारीत / २०६९ कात्तिक २६ को नेपाल साप्ताहिकमा प्रकाशित )
