फरक फ्रेममा इलाम

मकै भुटेर बोक्दा लेकमा खानुको मजा बेग्लै । तर, भेट्नेले जिस्क्याउन 'मकटुस' भनिदिने रहेछन् । मकटुस अर्थात् सन्दकपुरमा कसै कसैले स्वदेशी घुमन्तेलाई जिस्क्याउन भन्ने 'मकै टुरिस्ट' को छोटकरी । मुलुकमै चिया उत्पादनका लागि नामी मेची अञ्चलको इलाम जिल्ला पर्यटकीय दृष्टिले पनि दर्शनीय छ । 

भारतीय सीमानासँग जोडिएका पहाडी भुभाग भएको यो जिल्लाका गुराँसे क्षेत्र र तिनमा जनजीवन हेर्ने पदयात्रामा जाँदा यो साता सन्दकपुरमा नेपालीलाई मकटुस भनेर जिस्क्याइन्छ भन्ने सुनियो । तैपनि समुद्र सतहको ३ सय देखि ३ हजार ६ सय ३६ मिटरसम्मको उचाइमा अवस्थित इलामका लेकाली पाखामा भुटेका मकैले विरामी पर्न नदिने रहेछ । 

यहाँका माइमझुवा र माबु गाविस पाँच दिने पदयात्राले छिचोल्दा ७० मिटरमा अवस्थित विराटनगरबाट पुगेको सञ्चारकर्मीले गर्मी बिर्सियो । यहाँको चिसो मौसमलाई बोरामा हाल्न मिल्न भए घर लैजाने कल्पना पनि आए । प्रकृतिले भुगोल यस्तै बनाएको छ । कतै गर्मि मात्र हुन्न, अति गर्मि हुन्छ । कतै जाडो बाह्रैमास हुन्छ । 

विराटनगरबाट इलाम बजारसम्म मोटरसाइकलमा । त्यसपछि सार्वजनिक सवारीका रूपमा चल्ने ल्याण्डरोभर जीपमा बिब्ल्याटे हु“दै माइपोखरी पुगेपछि पदयात्रा थालियो । माइमझुवाको टोड्केभरना, खोर्सानीटार र गुराँसे बन छिचोलेर पाँचथर जिल्लाको सिदिनको सीमाना पर्ने गोरूवाले हुँदै सन्दपुरसम्मको यात्रा कठीन रह्यो । धेरै हिडेपछि घर हैन, गोठ भेटिन्थे । सन्दकपुर नेपाल-भारत सीमानामा छ । सीमास्तम्भका वारीपारी सूर्योदय र हिमाली दृश्य हर्ेन स्वदेशी विदेशी धुइरिने ठाउ“मा भारतीय पैसामै विनिमयको चलन रहेछ । पारीकै मदिरा, पारीकै सवारी । सन्दकपुर छाडेर दोबाटे र लालवासहुदै माबु झर्दा नेपाली भूभागबाट उत्पादित चिया र छुर्पी दार्जिलिङको बजारमा बेच्न लैजानेहरू भेटिन्थे । गोरूवालेमा पाँचथरबाट ल्याएका गोरू पारी बेच्न लाँदै गरेकाहरू देखिन्थे । नेपालतर्फधेरै ठाउ सडक भर्खर खनिएका छन् । सबैमा नेपाली नम्बर प्लेटका सवारी कुदेको देख्न पाइन्न । बाह्रैमास चिसो झेल्ने देउराली, खर्क र भञ्ज्याङहरूमा शेर्पा समुदायले चलाएका चिटिक्कका साना होटल भेटिन्छन् । कृषि उपजका लागि उर्वर इलामका पाखाहरू धेरैमा अहिले रूख काटेर बेच्ने चलन बढेछ । आफ्नो जमिनमा भएका रूखपात ढालेर बेच्न लैजान ठिक्क राखिएकाहरू पनि भेटिए ।